Cykliczne raporty dotyczące stanu naszej planety nie pozostawiają złudzeń. Rozwiązania ekologiczne zmniejszające emisję gazów cieplarnianych, umożliwiające pozyskanie energii z odnawialnych źródeł i pozwalające na zrównoważoną gospodarkę zasobami Ziemi są przyszłością i w tej chwili już – koniecznością. Sposób budowy domu i rodzaj zastosowanych do tego materiałów oraz technologii niesie ze sobą duże konsekwencje dla środowiska. Określa je tzw. ślad ekologiczny i należąca do niego, zawężona nieco, kategoria – ślad węglowy. Jak to wygląda w przypadku budownictwa tradycyjnego i energooszczędnego?
Budowa domu energooszczędnego wiąże się z wykorzystaniem nowych technologii i materiałów wysokiej klasy. Dodatkowo niezbędna jest tu szczegółowa kontrola jakości na każdym etapie. Trudno więc porównywać to z domami wznoszonymi tradycyjnym systemem. Niezależnie jednak od obranej drogi i tego, czy decydujemy się na „dom zwykły” czy energooszczędny, zawsze można postarać się poprawić jego „parametry ekologiczne”. Co zatem wpływa na energooszczędność budynku i co to jest ślad węglowy (ekologiczny)?
Porównanie śladu ekologicznego
Nietrudno zgadnąć, że w przypadku budownictwa tradycyjnego i ekologicznego szala korzyści dla środowiska przechyla się na stronę tego drugiego. Domy ekologiczne w przybliżeniu pozwalają zaoszczędzić ok. 50% kosztów poniesionych na ogrzewanie. Budownictwo pasywne oczywiście dodatkowo jeszcze zmniejsza roczne koszty utrzymania.
Jak zmniejszyć ślad węglowy budynku?
W przypadku domów energooszczędnych stosuje się bardzo konkretne zasady konstruowania i potem utrzymywania budynku. Niektóre z nich można zastosować także w budownictwie tradycyjnym, choć efekt nie będzie oczywiście tak spektakularny.
• Prosta, zwarta bryła minimalizująca powstawanie tzw. mostków energetycznych (miejsc straty ciepła).
• Optymalne usytuowanie budynku – większość okien rozmieszczona od strony południowej.
• Budulec, którego pozyskanie jest jak najmniej szkodliwe dla środowiska: drewno, metal, szkło i in.
• Energooszczędne systemy grzewcze: instalacja fotowoltaiczna, solarna, pompa ciepła etc.
• Ogrzewanie strefowe – podział na strefy umożliwia ogrzewanie tylko tych przestrzeni domu, które są w danym momencie potrzebne (użytkowane).
• Skuteczna izolacja termiczna ścian i dachu budynku, aby utrzymywać energię w domu.
• Energooszczędne okna, np. z szybami selektywnymi, które w chłodne dni zapobiegają ucieczce ciepła z wnętrza pomieszczenia, a w gorące zapobiegają jego przegrzaniu, dzięki czemu nie trzeba używać nieekologicznej klimatyzacji.
• Systemy odzyskiwania ciepła: rekuperacja.
• Biologiczne oczyszczalnie ścieków.
• Systemy odzysku wody, np. zbiorniki na deszczówkę, instalacja wykorzystania tzw. wody szarej.
Budownictwo tradycyjne czy budownictwo energooszczędne?
Decyzja dotycząca rodzaju budowanego domu (dom tradycyjny lub dom energooszczędny) zapada już na samym początku – na etapie projektowym. Kwestia późniejszych kosztów eksploatacji zależna jest od systemów ogrzewania i odzyskiwania ciepła, gospodarowania wodą, jakości i rodzaju ocieplenia, materiału z którego wybudowany jest dom i wielu innych czynników.
Część z nich pozostanie już na stałe przypisana do danego budynku (materiału, z którego zostały wzniesione ściany nie da się zmienić bez rujnowania całości), ale część można w późniejszym czasie dostosować w sposób pozwalający na uzyskanie większej energooszczędności.
Każde z rozwiązań ma swoje zalety. Nie jest też niestety pozbawione wad.
Dom tradycyjny – ogólnie można przyjąć, że największą zaletą tego typu domów są niższe koszty początkowe (budowa). Trudno je szczegółowo porównać, ze względu na różne technologie i materiały wykorzystywane w tym celu, ale podstawowym rozróżnieniem technologii tradycyjnej i energooszczędnej są niższe koszty budowy domu. Skutkuje to jednake późniejszymi wyższymi nakładami na jego ogrzanie.
Domy energooszczędne – to technologia przykładająca dużą wagę do parametrów termicznych budynku i wymagająca większych nakładów w celu uzyskania odpowiedniej izolacji. Poniesione koszty rekompensują niższe comiesięczne nakłady na ogrzewanie i utrzymanie domu.
Jednorodzinne budownictwo energooszczędne – domy w stylu nowoczesnej stodoły
W tej grupie domów można inwestować w różne (coraz nowocześniejsze) technologie i materiały, pozwalające na stworzenie domu niskoenergetycznego, pasywnego czy nawet zeroenergetycznego.
Trzeba jednak pamiętać, że wyśrubowane parametry dążące do uzyskania budynku, w którym koszty ogrzania spadają do zera, wymaga znaczących nakładów pozwalających na uzyskanie takiego stopnia izolacyjności budynku.
Optymalnym wyjściem, akceptowalnym finansowo dla większości inwestorów podejmujących budowę własnego domu, jest zastosowanie budownictwa zrównoważonego ekonomicznie. Polega ono na starannym obliczeniu bilansu zysków i strat w dłuższej perspektywie funkcjonowania budynku i wybrania technologii pozwalających na znaczne oszczędności energii, które w dalszej przyszłości przyniosą największe zyski – i dla środowiska, i portfela.
Przeczytaj więcej na ten temat – „Eko dom – czyli jaki?”
Czym jest ślad ekologiczny?
Inaczej zwany ecological footprint. Najogólniej rzecz biorąc, ślad ekologiczny jest parametrem określającym, jak dużo zasobów środowiska zużywamy, czyli jak duży pozostawiamy „odcisk” swojej obecności w przyrodzie. Miara ta uwzględnia bardzo wiele aspektów, a jednym z najważniejszych jest miejsce i sposób codziennego życia – bezpośrednio związany z naszym domem (lub mieszkaniem), w tym m.in.:
• rodzaj stosowanego w domu lub mieszkaniu ogrzewania,
• materiały użyte do budowy: budulec ścian, rodzaj pokrycia dachowego itp.,
• metraż i liczba zamieszkujących daną powierzchnię mieszkalną osób,
• ilość i rodzaj ocieplenia domu albo mieszkania (skala ewentualnych strat energii).
Ślad ekologiczny określany jest w hektarach globalnych (GHA) oznaczających powierzchnię lądu i morza. Oznacza zużycie zasobów naturalnych w stosunku do możliwości ich zregenerowania przez planetę.
Ślad węglowy
Jednym z rodzajów śladu ekologicznego jest ślad węglowy, czyli wskaźnik określający ilość gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i in.) jaką wywołujemy (bezpośrednio lub pośrednio), czyli koszt jaki ponosi środowisko w związku z naszym trybem życia. Podobnie jak w przypadku śladu ekologicznego pod uwagę brane są różne aspekty życia: budownictwo, sposób wykorzystania energii, ale również tryb życia, rodzaj odżywiania, ilość kupowanych ubrań, drobnego sprzętu AGD, zwyczaje komunikacyjne i wiele innych.
***
Rosnące tempo negatywnych zmian cywilizacyjnych sprawia, że myśl o zmniejszeniu ich niekorzystnego wpływu na środowisko jest koniecznością. Jednym z ważniejszych aspektów tej sytuacji pozostaje kwestia budowy i późniejszej eksploatacji budynków. Początkowo wyższe koszty postawienia ekologicznego domu energooszczędnego rekompensuje znacznie tańsza, wieloletnia jego eksploatacja i coraz mniejsza zależność od zewnętrznych dostawców energii. Niewielki ślad ekologiczny jaki pozostawimy w wyniku zrównoważonej gospodarki zasobami i wynikające z tego korzyści dla środowiska są nie do przecenienia.
Nie jest ci obojętny ślad węglowy, który pozostawia twój dom? Możesz mieszkać ekologicznie i pięknie! Zobacz, jak wyglądają współczesne energooszczędne stodoły.
